მედიტაცია არის ფსიქიური მოვლენა, რომელსაც, სხვადასხვა ტექნიკის საშუალებით, ჩვეულებრივ იყენებენ რეგულარულად დასვენების მდგომარეობების მოპოვება, თვითშემეცნების პროცესებში ან სფეროში სულიერება იგი ემყარება ფიქრის ყურადღების კონცენტრირებას რაღაცის განხილვაზე და ასოცირდება კონცენტრაციასთან და ღრმა ასახვასთან.
ფსიქოლოგიის სფეროში ის გამოიყენება, სხვა მიზნებთან ერთად, კოგნიტური ცვლილებების ანალიზისა და წარმოსაქმნელად და, საჭიროების შემთხვევაში, სტრესის, შფოთვის გასათავისუფლებლად და სხვა ფიზიკური სიმპტომები, რომლებიც ფსიქოფიზიკური კეთილდღეობის გარკვეული დონის მოპოვების საშუალებას იძლევა აზრებისა და ემოციების კონტროლის გზით. თუ გსურთ იცოდეთ რა არის მედიტაციის სარგებელი ფსიქოლოგიის მიხედვითჩვენ გირჩევთ, განაგრძოთ სტატიის კითხვა ფსიქოლოგია-ინტერნეტში.
ამ მედიტაციური თერაპიის სარგებლობაა ინტროსპექციის წახალისება, გაგებულია, როგორც ფსიქიკური პროცესი, რომელიც დაფუძნებულია დაკვირვებასა და ანალიზზე, რომლითაც ადამიანი აკეთებს აზრებს და საკუთარ თავს მათი ფსიქიკური მდგომარეობები, საკუთარი კოგნიტური და ემოციური პროცესების ინტერპრეტაცია და კვალიფიკაცია, ფსიქოლოგის ფილიპ ჯონსონ-ლაირდის სიტყვებით (1988):
”საკუთარი თავის შეცნობა უნდა გქონდეს საკუთარი მოქმედებების დამკვირვებელი, აზრები და ემოციები, ისე, რომ საშუალება გვეძლევა შეცვალონ ჩვენი საქციელი, აზროვნება ან მართვა გრძნობები ”.
გერმანელი ფსიქოლოგის ვილჰელმ ვუნდტის იდეის გათვალისწინებით, რომ ინტროსპექცია არის თვითშემეცნების ამსახველი საშუალება, გამოცდილების ეტიოლოგიის ასახსნელად მიმდინარე, არის პრაქტიკა, რომელიც შეიძლება გამოყენებულ იქნას ყოველდღიური ცხოვრების გამოცდილებაზე, რომელიც წარმოქმნის ემოციურ დარღვევებს და თავს ესხმის ჩვენს კეთილდღეობას ფსიქოლოგიური ეს იქნება საკუთარი თავის დაკვირვება, თუ როგორ ვცხოვრობთ შემაშფოთებელ სიტუაციაში.
ჩვენი ყოველდღიური ცხოვრების გარკვეულ მომენტში მოულოდნელად და არაპროგნოზირებად შეიძლება წარმოიშვას მოვლენა, რომელიც ცვლის ჩვენს გონებრივ მდგომარეობას. ფსიქოლოგიური კეთილდღეობა და ეს ხდება შემაშფოთებელი გამოცდილება (პირადი კონფლიქტი, სამწუხარო მოვლენა, სენტიმენტალური შესვენება და ა.შ.).
ამ გამოცდილების ცოდნა, თუ როგორ განვიცდით მას და მისი გადადგმის გზა ფუნდამენტური ნაბიჯია სწორად შეხვდეთ მას, რადგან ძნელია პრობლემის მოგვარება, თუ არ ვიცით ძირითადი ელემენტები იგივე. Ერთერთი ინტროსპექტიული მედიტაციის სარგებელი ის საშუალებას გვაძლევს ვიცოდეთ შემდეგი ელემენტები პრობლემის მოსაგვარებლად:
- რა არის შემაშფოთებელი სხეულის შეგრძნებები, რომელსაც აღვიქვამ და ცუდად მაგრძნობინებს. ჩვენთვის ცნობილი ხდება, რომ ფსიქოლოგიური აშლილობა გვაქვს, როდესაც ვხედავთ სხეულის გარკვეულ სიმპტომებს (რომ გული აჩქარებს, გონება ხდება ღრუბლიანი და მოღრუბლული, კუჭის შეკუმშვა და ა.შ.) ფიზიოლოგიური პროცესების გააქტიურების შედეგად (ამით აისახება პირდაპირი ურთიერთობა სხეული-გონება).
- რა იწვევს ამ განცდას. რატომ ხდება გარე ან შინაგანი სტიმული (მოვლენა, აზრი) არეულობის წყარო და იწვევს სხეულის უსიამოვნო და შემაშფოთებელ სიმპტომთა სერიას?
- რა უნდა გავაკეთო ფსიქოლოგიური სტაბილურობის აღსადგენად. საქმე ეხება იმის გადაწყვეტას, თუ როგორ უნდა მოგვარდეს ეს, ანუ აირჩიოს შესაბამისი ქცევა, რომელიც უნდა დაიცვას ასეთ სიტუაციაში.
ამ კითხვებზე პასუხის მისაღებად მედიტაცია ორ კოგნიტურ შესაძლებლობას ეყრდნობა: მეტაკოგნიცია, ჯონ ფლაველის მიერ განსაზღვრული, როგორც “საკუთარი თავის ცოდნა საკუთარი შემეცნებითი პროცესებისა და პროდუქტების ან მათთან დაკავშირებული ყველაფრის შესახებ ”; ი მეტა-ემოცია, აღნიშნა ამერიკელმა ფსიქოლოგმა ჯონ მ. გოტმანი, მოსწონს ”უმაღლესი შემეცნებითი ფუნქციების განხორციელების უნარი, რაც ჩვენ ადამიანებს უნდა გამოავლინონ, გააცნობიერონ და ადეკვატურად გამოხატონ ჩვენი ემოციები.”
ფსიქობიოლოგიური მიდგომიდან და იმის გათვალისწინებით, რომ მედიტაციით ვიღებთ საკუთარ თავს როგორც ანალიზის სუბიექტები (დამკვირვებლის ან მკვლევრის როლის გარდა), ძირითადი საკითხის განმარტებაა საკუთარი თავის კონცეფცია აქ გამოიყენება, სხვა ადგილებში გამოყენებული ცნებების მრავალფეროვნების შეუზღუდავად:
”ეგო არის ფსიქოლოგიური ერთეული, რომელიც იცვლება წონასწორობის მდგომარეობაში, როდესაც მასზე მოქმედებს სტიმული, რომელიც არღვევს ამ მდგომარეობას.”
ადვილად ჩანს, რომ ფსიქოლოგიურ დარღვევებში ჩარეულია სამი ფაქტორი: სხეულის შეგრძნებები უსიამოვნო, ა ემოციური მუხტი და სუბიექტური ცოდნა შემაშფოთებელი გამოცდილების.
ეს ფაქტორები სამი პროცესის შედეგია: ფიზიოლოგიური აქტივაცია, არაცნობიერი გონებრივი დამუშავება და შეგნებული დამუშავება. ამ განსხვავების საფუძველზე, ფსიქოლოგიური ეგო შეიძლება დაიშალა სამ განზომილებაში, რომლებიც განსხვავებულ ფუნქციას ასრულებს და შეუძლია მიეკუთვნება სამ განსხვავებულ ფსიქოლოგიურ სტრუქტურას, რომელთაგან თითოეული მიმართულია საკუთარი ფსიქიკური პროგრამით (ამ გაგებით, ფსიქოლოგი ვიქტორ ფრანკლი და ფილოსოფოსი მაქს შელერი, როდესაც ისინი საუბრობენ პიროვნებაზე და მის ავთენტურ დაპირისპირებაზე ტანჯვასთან, აღიარებენ ადამიანი, როგორც სამგანზომილებიანი არსება, ყოფის სხვადასხვა რეჟიმში, როგორიცაა ბიოლოგიური, ფსიქოლოგიური და სულიერი). ჩვენ შეგვიძლია გამოვყოთ:
- შინაგანი გარემოს ფიზიოლოგიასთან დაკავშირებული ბიოლოგიური განზომილება:ფიზიოლოგიური მე, რომელიც გვეუბნება იმას, რასაც ვგრძნობ, რა ხდება ჩვენი სხეულის შიგნით, მაგრამ არ აკეთებს ღირებულებით შეფასებებს.
- უგონო ფსიქიკური განზომილება: ემოციური მე, რაც მნიშვნელობას და ზოგად და სწრაფ შეფასებას აძლევს აღქმულს და შესაბამისად რეაგირებს, ააქტიურებს ემოციურ სისტემას, რაც ხელს შეუწყობს შემაშფოთებელი სხეულის სიმპტომების გამოვლენას.
- შეგნებული ფსიქიკური განზომილება: თვითშეგნების თვით (I A შემოკლებით), რომელიც ფართო და მოკლედ აფასებს როგორ ვცხოვრობ სიტუაციაში და მის შედეგებზე, და ირჩევს შესაბამის რეაგირებას. ეს არის განზომილება, რომელიც პასუხისმგებელია მედიტაციაზე, მეტაკოგნიციაზე და მეტა-ემოციაზე.
ამ მიდგომის შესაბამისად, ჩვენ შევეცდებით გავაანალიზოთ აღნიშნული სამი განზომილება:
1. ფიზიოლოგიური განზომილება
აწვდის ინფორმაციას ჩვენს ორგანიზმში მიმდინარე ფიზიოლოგიურ პროცესებზე მექანიზმის საშუალებით interoception, რომელიც ჩვენი სხეულის ორგანოების რეპრეზენტაციით აფიქსირებს სხეულის სიმპტომებს უსიამოვნო: ფსიქიური აშლილობა, გულის რითმის დარღვევა, ნერვული ტიკები, ოფლიანობა, დისკომფორტი კუჭის და ა.შ. რომლებიც წარმოიქმნება არეულობიდან. ტვინის სტრუქტურა, რომელიც პასუხისმგებელია ამ ფუნქციაზე, არის დიენცეფალონში (ჰიპოთალამუსი, ჰიპოფიზი და ა.შ.). Interoception არის ნერვული სისტემა, რომელიც ემხრობა ჰომეოსტაზს, რომელიც ახდენს ვისცერული ინფორმაციის (საჭმლის მომნელებელი და შარდ-საშარდე გზების, გულსისხლძარღვთა და რესპირატორული), სისხლძარღვთა რეცეპტორები წნევის, ტემპერატურისა და ქიმიური ხსნარებისათვის და ნოციცეპტორები, რომლებიც განლაგებულია ღრმა ქსოვილებში (კუნთები და სახსრები) და ზედაპირულ (კანში) (კრეგი, 2002).
2. არაცნობიერი ფსიქიკური განზომილება
ჩვენი გონება სწრაფად, სპონტანურად და არაცნობიერად ამუშავებს სიტუაციის აღქმულ ინფორმაციას, განმარტავს მას და აფასებს მას, როგორც არახელსაყრელ, შეურაცხმყოფელ, მავნე, უსამართლო, აგრესიულ და ა.შ. და რომლის შედეგია ემოციური განგაშის გააქტიურება (წინა შუბლის ქერქი და ლიმბური სისტემის სტრუქტურები: ამიგდალა, ჰიპოკამპი, ინსულა და ა.შ.), რაც იწვევს სხეულის სიმპტომების გამოვლენას უსიამოვნო ურთიერთობა აღქმასა და ემოციას შორის საეჭვოა, რასაც ვ. ჯეიმსი (1884): ”ემოციები დაკავშირებულია ფიზიოლოგიურ აღქმებთან გარკვეული მოვლენის მიერ წარმოებული. იმ შემთხვევაში, თუ ასეთი სომატური აღქმა არ არსებობს, მთავარი შედეგი იქნება რაიმე აფექტური რეაქციის არარსებობა ”.
ეს პროცესი სწრაფად ხორციელდება ინტერპრეტაციის ნიმუშების მითითებით და ქცევა დაფარული მეხსიერების ნერვულ ქსელებზე დაფუძნებული და ძირითადი მეთოდის გამოყენებით სამუშაო ინტუიციური მსჯელობა. ის მოქმედებს სწრაფად, მაგრამ ამას ახდენს სპეციფიკის გარეშე, ყველა არსებული ინფორმაციის შეფასების გარეშე (სიჩქარე უპირატესობას ანიჭებს ყურადღებას), რაც ზრდის შეცდომების დაშვების ალბათობას. ამ გაგებით, LeDoux- ის სწრაფი დამუშავება (1996) ან Zajonc- ის ეფექტური პირველობის ჰიპოთეზა (2000) ადასტურებს კოგნიტური სისტემისა და ემოციების დამოუკიდებლობა და ვარაუდობენ, რომ სტიმულის აფექტური შინაარსის დამუშავება შესაძლებელია ა უგონო მდგომარეობაში.
3. შეგნებული ფსიქიკური განზომილება
მე, მედიტაციის საშუალებით, ყურადღებას ამახვილებს იმაზე მომენტის გამოცდილება, სიზუსტით და დეტალებით ამუშავებს ინფორმაციას, ყურადღებას ამახვილებს უფრო მეტ ფაქტორზე. იყენებს მსჯელობას (ლოგიკურ, ევრისტიკულ და ა.შ.) და სამუშაო ან სამუშაო მეხსიერებას, რათა გაარკვიოს მოვლენის გარემოებები, მისი ეფექტები და სამომავლო შედეგები, დაფუძნებული ობიექტურობაზე, ანუ ვივარაუდებთ, რომ ყველაფერი ისეთია, როგორიც არის და არა ისეთი, როგორიც ჩვენ ვართ. ჩვენ ვხედავთ.
ეს საშუალებას მოგვცემს ვიცოდეთ, რატომ არის გააქტიურებული ემოციური განგაშის სისტემა, რატომ აღვიქვამთ საკუთარ თავს მწუხარე, ტანჯული, ტანჯული, აშფოთებული, გაჭირვებული, მელანქოლიური, გაღიზიანებული და ა.შ., და რატომ ამ ემოციური მდგომარეობით გადავწყვიტეთ კონკრეტული რეაგირება მოვახდინოთ ამ სიტუაციაზე (წარდგენა, შურისძიება, Მე მავიწყდება). ნევროლოგის ა. დამიანო, ჩვენი ემოციები ჩვენი გადაწყვეტილებების საფუძველს წარმოადგენს, ერთი ქცევითი ვარიანტი გვაიძულებს უფრო მეტად სასურველს, ვიდრე სხვა.
Ego მუშაობს სასურველია მეშვეობით წინა შუბლის ქერქი, რაც თავის ტვინის ერთადერთი ნაწილია, რომელშიც ორგანიზმის შინაგანი სამყაროს შესახებ ინფორმაცია თავს იყრის ინფორმაციასთან გარესამყაროს შესახებ, ხდება დახვეწილი მანქანა ჩვენი შიდა სახელმწიფოების წარმოსაჩენად (გოლდბერგი, 2001).
